اعزام دانشجو به سوئد
در مورد بحث پیرامون اعزام دانشجو به سوئد در بدو امر بایستی مقدمه‌ای در مورد این کشور گفته شود تا دیدگاه خوانندگان محترم و خصوصاً متقاضیاناعزام دانشجو به سوئد، در باب اوضاع جغرافیایی، فرهنگی و خصوصاً آموزشی این کشور آماده شود.
کشور سوئد یکی از کشورهای شمالی قاره‌ی اروپا است که در شبه جزیره‌ی
اسکاندیناوی واقع شده است. این کشور از غرب با کشور نروژ و از شمال و شرق
با کشور فنلاند و خلیج بوتنیا همجوار است. آب و هوای کشور سوئد به دلیل
موقعیت جغرافیای خاص این کشور به دو ناحیه‌ی عمده تقسیم می‌شود: قسمت جنوبی
و مرکزی آن با آب و هوایی به نسبت مرطوب و قسمت شمالی آن بسیار سرد و خشک
است.
پایتخت کشور سوئد شهر استکهلم و نوع حکومت آن پادشاهی مشروطه است؛ هرچند که پادشاه بیشتر جنبه‌ی تشریفاتی دارد.
کشور پادشاهی سوئد با داشتن یکی از توسعه یافته‌ترین اقتصادهای جهان به
عنوان کشوری باثبات شناخته می‌شود؛ خواه به لحاظ سیاسی و خواه به لحاظ
اقتصادی و همین ویژگی‌ها است که اعزام دانشجو به سوئد را
با روندی افزایشی رو‌به‌رو ساخته و همواره مطلوب نظر دانشجویان بوده است.
هم چنین کیفیت زندگی شهروندان سوئدی در مقایسه با دیگر نقاط جهان به نسبت
بالاتر است و نرخ بیکاری آن به شدت پایین است. تورم نیز در این کشور حدودا
۱٫۴ درصد است و عمده‌ی محصولات صادراتی کشور سوئد را ماشین آلات تشکیل
می‌دهد.
زبان مردمان این دیار زبان سوئدی است که با زبان‌های نروژی و دانمارکی
هم‌خانواده است. دین غالب در میان سوئدی‌ها مسیحیت است؛ درحالیکه بسیاری از
مردم در این کشور اعتقادی به مذهب نداشته و به نوعی، آزادی مذهبی در کشور
سوئد تضمین شده است و آیینی به عنوان آیین رسمی وجود ندارد.
تحصیل در سوئد و اعزام دانشجو به سوئد
هرچند تعداد متقاضیان اعزام دانشجو به سوئد روز به روز
در حالی فزونی گرفتن است؛ لیکن در این میان بایستی به شرایط تحصیلی این
کشور توجه ویژه‌ای نمود تا بتوان به بهترین نحو از فرصت‌های موجود بهره
گرفت. باید افزود که به عنوان مثال حدود ۶۴ درصد از دانشجویان مقطع دکتری
در این کشور را دانشجویان خارجی تشکیل می‌دهند و این خود نشان دهنده‌ی
استقبال و برخورد مطلوب این کشور با متقاضیان اعزام دانشجو به سوئد است.
به خصوص این که فرهنگ مردم این کشور نیز با بیگانگان و مهاجران به خوبی
کنار می‌آید. کشور سوئد با توجه به گستردگی جغرافیایی و جمعیت کم، از تراکم
جمعیتی بسیار اندکی برخوردار است؛ لیکن دانشگاه‌های این کشور از سطح
آموزشی و کیفی بسیار مطلوبی برخوردار هستند و اعزام دانشجو به سوئد از
جمله‌ی پرطرفدارترین مقاصد تحصیلی است. یکی از اصولی که در مورد آموزش در
کشور سوئد همواره توجه همگان را جلب نموده است، ایده‌پردازی و ارائه‌ی
کارهای خلاقانه است.
تحصیل در این کشور برخلاف آلمان و اتریش، مانند دیگر کشورهای اروپایی و
آمریکایی مستلزم پرداخت شهریه است. هرچند میزان این شهریه به نسبت دیگر
نقاط اروپا بسیار اندک است؛ لیکن ممکن است تقاضای اعزام دانشجو به سوئد را
با روندی نزولی رو‌به‌رو کند. هرچند که قانونِ اجباری نمودن پرداخت شهریه
در سال‌های اخیر تصویب شده است و مشمول حال کشورهایی که عضو اتحادیه‌ی
اروپا بوده و اقدام به اعزام دانشجو به سوئد می‌کنند، نمی‌شود. علاوه بر هزینه‌هایی که در مورد اعزام دانشجو به سوئد و
برای پرداخت شهریه‌ی دانشگاه وجود دارد، زندگی دانشجویی نیز در این کشور
هزینه‌های مخصوص به خود را دارد و شامل هزینه‌های محل اقامت، خورد و خوراک،
حمل و نقل و تهیه‌ی کتب و اقلام درسی می‌شود و آمار ، آن را در حدود ۷۵۰
یورو تخمین می‌زند.
ویزای دانشجویی در سوئد دو نوع است؛ یکی برای گذراندن کرس‌ها و دوره‌های
آموزشی کوتاه مدت که این نوع ویزا موقتی بوده و معمولاً پس از شش ماه
منقضی می‌شود، و دوم برای گذراندن دوره‌های بلند مدت‌تر و معمولاً یک ساله
است مثل کارشناسی، کارشناسی ارشد یا دکتری. در هر دو مورد پس از انقضای
مهلت ویزای دانشجویی، متقاضی اعزام دانشجو به سوئد بایستی
این کشور را ترک کند؛ مگر اینکه بتواند در مقطع بالاتر پذیرش گرفته یا با
پیدا کردن کار ویزای تحصیلی خود را به ویزای کاری تغییر دهد و این امر دور
از دسترس نیست؛ چراکه شرکت‌های بین‌المللی بسیاری در کشور سوئد مشغول
فعالیت هستند و امکان پیدا کردن کار در سوئد بسیار محتمل است. لازم به ذکر
است در این کشور نیز، معمولاً پس از اقامت چند ساله و دادن مالیات به دولت
پس از آنکه دانشجو موفق به پیدا کردن کار شد، می‌تواند برای گرفتن اقامت
دائم اقدام کند و در نهایت برای آن که بتواند از تمام حقوق شهروندی خود در
این کشور برخوردار شود، می‌تواند برای اخذ تابعیت این کشور اقدام کند.
از دیگر نکاتی که در مورد تحصیل در کشور سوئد باید دانست این است که تحصیل
در این کشور به دو زبان سوئدی و انگلیسی امکان پذیر است و متقاضیان اعزام دانشجو به سوئد،
معمولاً بایستی حداقل نمره را در یکی از آزمون‌های آیلتس یا تافل کسب کنند
تا بتوانند از دانشگاه‌های این کشور پذیرش بگیرند. هرچند شما برای گذراندن
دوره‌های تحصیلی، معمولاً ازدانستن زبان سوئدی معاف هستید؛ لیکن برای
ادامه‌ی زندگی در این کشور و پیدا کردن کار، متقاضیان ناگزیر از آموختن
زبان سوئدی هستند. متقاضیان اعزام دانشجو به سوئد می‌توانند
به صورت پیشینی در یکی از دوره‌های آموزش زبان انگلیسی در سوئد شرکت کرده و
پس از به پایان رساندن آن دوره، برای گرفتن پذیرش در مقاطع مورد نظر خود
اقدام کنند.
در کشور سوئد طبق مقررات راجع به کار در این کشور، هر دانشجو می‌تواند بخشی
از وقت خود را که معمولاً بیست ساعت در هفته است، به کار بپردازد. همچنین
در ایام تعطیل نیز متقاضی اعزام دانشجو به سوئد می‌تواند تمام وقت خود را به کار دانشجویی بپردازد.
برای درخواست پذیرش از دانشگاه‌های سوئد، متقاضیان بایستی برای گرفتن پذیرش
در دوره ی کارشناسی ارشد و دکتری، از طریق سامانه‌ی اینترنتی مربوط تحت
عنوان «مرکز مطالعات دانشگاهی» در کشور سوئد اقدام کنند. در این سامانه با
اندکی تلاش می‌توان به راحتی کرس‌ها و دوره‌های آموزشی را برای متقاضیان اعزام دانشجو به سوئد در
شهر مناسب و مورد نظر جست‌وجو کرد. پس از آنکه شما کرس مورد نظر خود را
پیدا کردید، میتوانید با مراجعه به سفارت سوئد در کشور ایران برای دریافت
ویزای دانشجویی خود اقدام کنید و پس از ارئه‌ی مدارک لازم، ویزای شما در
طول یک ماه تا دو ماه صادر می‌شود. توصیه می‌شود در این باره حتماً با یک
متخصص در امور اعزام دانشجو به سوئد مشورت و همکاری فرمایید.
قوانین عام اعزام دانشجو به خارج در جمهوری اسلامی ایران
در ادامه‌ی بحث از اعزام دانشجو به سوئد،
باید به قانون اعزام دانشجو به خارج از کشور، مصوب ۱۳۶۴ از سوی مجلس شورای
اسلامی ایران اشاره کرد. این قانون با عنایت به عمومیت عنوان آن، شامل اعزام دانشجو به سوئد نیز می‌شود. این قانون می‌تواند مورد استفاده‌ی کسانی باشد که قصد تحصیل در یک دانشگاه خارجی، از طریق وزارت علوم ایران را دارند.
ماده‌ی یک این قانون بیان می‌دارد: «به منظور تأمین نیروی انسانی متعهد
متخصص مورد نیاز کشور و شناخت نو‌آوری‌های علمی دنیا و آشنایی با آخرین
تجربیات کشورهای خارجی در زمینه‌های مختلف علمی، فنی و تخصصی، وزارت فرهنگ
و آموزش عالی که در این قانون وزارت نامیده می‌شود اقدام به اعزام دانشجو
به خارج می‌نماید.» همانگونه که گفته شد وزارت خانه‌ی ذی‌ربط در این قانون،
که اکنون با نام رسمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری شناخته می‌شود، برای
تربیت نیروی متخصص اقدام به اعزام دانشجو به سوئد و به عبارتی، تمام نقاط دنیا می‌کند.
ماده‌ی دو این قانون در خصوص شرایط اعزام شوندگان اشعار می‌دارد:
«اعزام شوندگان باید دارای شرایط زیر باشند:
الف – ایمان و اعتقاد به اسلام، نظام جمهوری اسلامی، قانون اساسی و ولایت فقیه
ب – تقوا، که نشانه‌ی آن انجام واجبات و ترک محرمات است
پ – عدم وابستگی به احزاب و گروه‌های ملحد و محارب
تبصره: اقلیت‌های دینی مصرح در قانون اساسی، از شرط ایمان و اعتقاد به اسلام مستثنی هستند.»
در ماده‌ی ۳ و تبصره‌ی آن نیز شرایط اختصاصی اعزام دانشجویان با جنسیت مذکر
و مؤنث مورد ارزیابی قانونگذار ایران قرار گرفته است. به عنوان مثال در
ماده‌ی ۳ آمده است: «اعزام دانشجوی پسر، که دارای مدرک تحصیلی لیسانس و
بالاتر هستند با در نظر گرفتن ظرفیت دانشگاه‌های کشور و امکانات ارزی،
رشته‌های مورد نیاز و کاملاً ضروری صورت خواهد گرفت. وزارت هر سال یک بار
این موارد را تعیین خواهد کرد. در شرایط مساوی، اولویت با لیسانسه‌های
متأهل است.» در مورد بانوانی که دارای مدرک کارشناسی هستند نیز بیان
می‌دارد: «زنان لیسانسه و بالاتر با توجه به سایر ضوابط مندرج در این
قانون، تنها در صورتی که ازدواج کرده باشند و در معیت همسر خویش می‌توانند
داوطلب اعزام شوند.»
از دیگر ضوابط این قانون، این است که تحصیل در دانشگاه خارج از کشور حتماً
بایستی در دانشگاهی صورت گیرد که مورد تأیید وزارت علوم ایران باشد.
همانگونه که در ماده‌ی ۶ چنین آمده است: «وزارت موظف است فهرست اسامی
دانشگاه‌های دنیا را که به لحاظ علمی دارای اعتبار بوده و به لحاظ اخلاقی
بالنسبه واجد صلاحیت باشند، تهیه و به داوطلب اعلام نماید و فقط پذیرش‌های
تحصیلی این دانشگاه‌ها را به رسمیت بشناسد و دانشجویان موضوع این قانون را
منحصراً به آن‌ها اعزام کند.» در این خصوص باید گفت که تعدادی از
دانشگاه‌های مورد تأیید وزارت علوم در کشور سوئد عبارتند از:
۱- Chalmers tekniska hogskola (Chalmers University of Technology)
۲- Göteborgs Universitet (Goteborg University)
۳- Handelshögskolan i Stokholm (Stockholm School of Economics)
۴- Karolinska institutet (The Karolinska Institute)
۵- Kungliga Tekniska Högskolan — KTH (Royal Institute of Technology)
۶- Lärarhögskolan i stokholm (Stockholm Institute of Education)
در ماده ی ۷ قانون اعزام دانشجو به خارج از کشور، در خصوص نحوه ی انتخاب این داوطلبان و چگونگی احراز صلاحیت آن‌ها آمده است:
«انتخاب داوطلبان به صورت زیر انجام می‌گیرد:
الف – صلاحیت علمی افراد بر اساس سوابق دانشگاهی متقاضی و آزمون علمی تعیین
می‌شود. چنانچه تعداد داوطلب بیش از تعداد مورد نیاز باشد، الویت افراد بر
اساس صلاحیت علمی ایشان مورد بررسی قرار می‌گیرد.
ب – صلاحیت اخلاقی داوطلبان با توجه به مقررات ماده‌ی ۲ توسط یک هیأت بررسی صلاحیت اخلاقی مورد بررسی قرار می‌گیرد.»
در خصوص متقاضیانی که با استفاده از این قانون و امکانات کشور، اقدام به
گرفتن کمک هزینه برای اعزام به کشورهای خارج می‌نمایند، ماده‌ی ۱۱ تعهداتی
را پیش‌بینی نموده است که فرد متقاضی پس از پایان تحصیلات خود در کشور
مقصد، موظف به انجام آن است. از جمله اینکه:
«کسانی که با استفاده از بورس تحصیلی دولت به خارج می‌روند باید متعهد شوند
و تضمین بسپارند که دو برابر و حداکثر ده سال و کسانی‌که از وام استفاده
می‌کنند، ۱٫۵ برابر و حداکثر ۸ سال و کسانی که از ارز تحصیلی استفاده
می‌نمایند برابر مدتی که در خارج از کشور تحصیل کرده‌اند و‌حداکثر ۶ سال،
در محلی که وزارت مربوطه تعیین می‌کند خدمت کنند.»
ماده‌ی ۱۲ این قانون نیز محدودیت‌هایی را در زمینه‌ی اشتغال متقاضیانی که
از این طریق به کشورهای بیگانه برای ادامه‌ی تحصیل اقدام می‌کنند، اعمال
می‌دارد و در این راستا می‌گوید: «دانشجویانی که از بورس و یا وام تحصیلی
استفاده می‌کنند، فقط می‌توانند اشتغال به کارهای علمی داشته باشند.
دانشجویان دیگر نیز فقط با اجازه‌ی سرپرستی می‌توانند به کارهایی بپردازند
که مغایر با شؤون و وظایف اسلامی نباشد و موجب عدم موفقیت آن‌ها در تحصیل
نگردد.»
کسانی نیز که مشمول خدمت نظام وظیفه‌ی سربازی هستند به شرط این که غیبتی در
کارنامه‌ی خود نداشته باشند، با سپردن تعهد می‌توانند جهت ادامه‌ی تحصیل
طبق ضوابط وزارت ذی‌صلاح و سازمان نظام وظیفه به خارج اعزام شوند.
در پایان اشاره به نهادی به نام سرپرستی که برای حل مشکلات و نظارت و
سرپرستی و مراقبت کامل دانشجویان ایرانی در خارج از کشور، که طبق ماده‌ی ۱۶
قانون مزبور در ذیل فصل چهارم تأسیس شده، بی فایده نخواهد بود. از جمله‌ی
وظایف این سرپرستان از قرار ذیل است:
۱- کمک و راهنمایی به دانشجویان برای پیدا کردن مسکن مناسب؛
۲- بررسی وضع علمی و اخلاقی دانشگاه‌های کشور محل خدمت و تهیه‌ی گزارش‌های لازم سالانه از آن‌ها برای وزارت فرهنگ و آموزش عالی؛
۳- نظارت بر امور تحصیلی دانشجویان و اخلاق و رفتار آنان؛
و نیز سایر موارد که مستلزم رجوع به این قانون است.
در پایان لازم است گفته شود که که تمام داوطلبان اعزام دانشجو به خارج و خصوصاً اعزام دانشجو به سوئد،
برای آگاهی هرچه دقیق‌تر از شرایط و ضوابط قانونی، بهتر است به مشورت با
وکلا و متخصصین این حوزه بپردازند. البته با مراجعه به پایگاه‌های اینترنتی
و قوانین مربوط نیز می‌توان از متون قانونی موجود آگاه شد؛ لیکن آگاهی از
برخی رویه‌های عملی در این خصوص، می‌تواند با مراجعه به متخصصین مربوط
تسهیل شود
- ۹۷/۱۱/۱۹